Jednym z obowiązków pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa pracy jest zapewnienie systematycznych kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalenia sposobów rejestracji nieprawidłowości i metod ich usuwania.
Celem kontroli warunków pracy jest wykrycie (ujawnienie, identyfikacja) faktów niezgodności materialnych warunków środowiska pracy z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Na co zwrócić szczególną uwagę
W trakcie kontroli należy:
- Sprawdzić, czy występują zagrożenia zdrowia i życia pracowników, których następstwem mogą być wypadki przy pracy bądź choroby zawodowe.
- Ocenić szczególnie uciążliwe stanowiska pracy (wydziały, obiekty) ze względu na wysoki wydatek energetyczny towarzyszący wykonywanej pracy, a ponadto prace wykonywane w wymuszonej pozycji ciała, niekorzystnym mikroklimacie, wadliwym rozkładzie obciążenia pracą w ciągu zmiany, niekorzystnym rozkładzie czasu pracy (zmiany II i III), a także ustalić istotne uchybienia względem reguł ergonomicznych.
- Sprawdzić warunki w pomieszczeniach pracy i ich parametry, oświetlenie, wentylację, drogi, składowiska, bocznice, place manewrowe, zaplecza higieniczno-sanitarne.
- Porównać badaną rzeczywistość z przepisami bądź zasadami bhp. Wyniki kontroli będą w dużej mierze zależeć od wiedzy, kompetencji i wrażliwości kontrolującego, a także jego biegłości i odwagi.
Kto przeprowadza kontrole bhp
Przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy należy do zakresu obowiązków służby bhp. Szczególną uwagę służba bhp powinna zwracać na te stanowiska, na których są zatrudnieni młodociani, niepełnosprawni, kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Uprawnienia do przeprowadzania kontroli bhp przysługują również pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy oraz specjaliście spoza zakładu pracy, o których mowa odpowiednio w art. 23711 § 1 i 2 k.p.
Ważne!
W okresie epidemii związanej z COVID-19 kontrole stanu bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być również przeprowadzane. Żaden przepis nie zwalnia pracodawcy z realizacji wskazanego obowiązku. Co więcej, zaleca się, aby kontrole były ukierunkowane również na występowanie zagrożeń ujawnionych w związku z COVID-19.
Jakie uprawnienia ma osoba kontrolująca
W razie stwierdzenia nieprawidłowości osoba wykonująca zadania służby bhp jest uprawniona do:
- niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,
- niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
- niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,
- wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób,
- występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp.
Rodzaje kontroli bhp
Kontrola kompleksowa
Obejmuje wszystkie zagadnienia poddane kontroli danego organu.
Kontrola wycinkowa
Obejmuje wszystkie zagadnienia pozostające w kompetencji organu kontrolującego, ale wodniesieniu do jednego lub kilku obiektów (wydziałów, technologii, instalacji).
Kontrole problemowe
Obejmują badanie i ocenę wybranych problemów w skali całego zakładu lub w niektórych obiektach.
Kontrole doraźne
Polegają na badaniu i ocenie konkretnego zagadnienia w wyniku skargi, wniosków związków zawodowych, poleceń organów nadzoru bądź ważnych potrzeb zakładu pracy.
Działalność kontrolna powinna elastycznie uwzględniać różne formy kontroli, stosując takie ich rozmieszczenie w czasie i przestrzeni, aby nie pozostawiać obszarów bez sprawdzenia i weryfikacji.
Należy również pamiętać, że we wszystkich formach kontroli szczególną rolę odgrywają rozmowy i kontakty z pracownikami.
Czy przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy musi być udokumentowane w formie pisemnej?
Sposób dokumentowania kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp nie został określony w przepisach prawnych. Z uwagi jednak na dobre praktyki wskazane jest prowadzenie dokumentacji „kontrolnej” w formie pisemnej. Taki sposób prowadzenia dokumentacji może być potwierdzeniem właściwego wywiązywania się z obowiązków wchodzących w zakres działania służby bhp, a w określonych przypadkach stanowić ważny materiał dowodowy.